نتيجه حذف صفر از پول چه خواهد شد؟

حذف صفر از پول كشورها، سابقه طولاني و همچنين مواردي بسيار عجيب دارد: يك كشور به‌يكباره ۲۹ صفر از پول ملي خود حذف كرده است و كشور ديگري همين اواخر، در عرض سه سال و در سه مرحله ۲۵ صفر از پول خود حذف كرده با اين حال، تورم مهار نشده است! اين گزارش را تا انتها بخوانيد تا پي ببريد كه چه تاريخ طولاني و عجيب و غريبي، پشت حذف صفرها از اسكناس‌ها وجود دارد...

چه كشورهايي اقدام به حذف صفر از پول خود كرده‌اند؟

نخستين نمونه حذف صفر از پول ملي كشورها به سال‌هاي بحراني بعد از جنگ جهاني اول در برخي كشورهاي اروپايي بازمي‌گردد.

آلمان در زمان جمهوري وايمار در سال‌هاي ۱۹۲۱ تا ۱۹۲۳ تورم بسيار شديدي را از سر گذراند. در سال ۱۹۲۳ميلادي، قيمت‌ها در آلمان، هر دو روز دوبرابر مي‌شدند: بله اين عجيب، اما كاملاً واقعي است! پيش از ابرتورم در آلمان، هيچ‌كس در دنيا فكر نمي‌كرد كه نرخ تورم مي‌تواند با اين سرعت نجومي بالا برود. در نوامبر ۱۹۲۳ ميلادي، ارزش هر دلار آمريكا معادل با ۴.۲ هزار ميليارد مارك آلمان بود! تورم كه بالا گرفت، «رايش‌بانك» آلمان به سرعت به سراغ چاپ اسكناس‌هاي جديد رفت. اسكناس ۵۰ هزار ماركي در سال ۱۹۲۲ چاپ شد و وقتي ديدند با اين سرعت تورم، اين اسكناسِ درشت، كفاف معاملات را نمي‌دهد، اسكناس ۱۰۰ هزار ميليارد ماركي نيز در سال ۱۹۲۳ چاپ شد!  در همين سال ۱۹۲۳ بود كه دولت آلمان به سراغ حذف ۱۲ صفر از پول خود رفت و با معرفي يك واحد پولي جديد به نام «رنتن مارك»، يكي از مهم‌ترين نمونه‌هاي حذف صفر از پول كشورها رقم خورد.

يك كشور اروپايي ديگر به نام اتريش كه در سال‌هاي پس از فروپاشي امپراتوري اتريش-مجارستان، وضعيت اقتصادي دشوار و تورم شديدي را تجربه مي‌كرد در سال ۱۹۲۵، چهار صفر از پول خود حذف كرد. مجارستان هم در سال ۱۹۲۷ به سراغ تغيير واحد پولي و حذف صفر از چهره اسكناس‌هاي خود رفت. دوراني جديد از حذف صفر از پول كشورها بعد از جنگ جهاني دوم، دوران تازه‌اي از حذف صفر از پول كشورها آغاز شد و كشورهاي بيشتري در مقاطع مختلف به سراغ اين سياست رفتند. در موردي بسيار عجيب، مجارستان كه بعد از جنگ جهاني با ابرتورمي كم‌سابقه روبرو بود، ۲۹ صفر از پول خود حذف كرد و با حذف اين ۲۹ صفر، يك واحد پولي جديد به نام «فورينت»، تبديل به پول رسمي اين كشور شد.

فرانسه هم در سال ۱۹۶۰، دو صفر از واحد پولي خود حذف كرد و «فرانك جديد» جاي «فرانك» را گرفت. هلند نيز در دهه ۱۹۶۰ ميلادي، چهار صفر از پول خود حذف خود كرد. بعد از اين تجربيات در كشورهاي اروپايي، انبوهي از برنامه‌هاي حذف صفر در كشورهاي مختلف عملياتي شد. كره جنوبي بعد از جنگ دو كره در سال ۱۹۵۷، دو صفر از پول خود حذف كرد و در سال ۱۹۶۳ كه مجدداً با تورم روبرو شد، يك صفر ديگر را نيز حذف كرد. شيلي در آمريكاي لاتين، در سال ۱۹۶۰ سه صفر و در سال ۱۹۷۵، سه صفر ديگر را درپي يك موج تورمي شديد از پول ملي خود حذف كرد. اقدام شيلي، راه را براي ساير كشورهاي آمريكاي لاتين باز كرد تا به سراغ پاك كردن صفرها از پول ملي خود بروند. آرژانتين و برزيل، دو نمونه شكست‌خورده در سياست حذف صفر از پول‌هاي ملي‌اند: آرژانتين در سال ۱۹۷۰، دو صفر، در سال ۱۹۸۳، چهار صفر، در سال ۱۹۸۵، سه صفر، و در سال ۱۹۹۲، چهار صفر از پول ملي خود حذف كرد. انبوه صفرهاي حذف شده هم آرژانتين را از تورم‌هاي جديد نجات نداد و اين كشور در حال حاضر نيز تورم بالايي دارد. برزيل كه نخستين بار در سال ۱۹۴۲، سه صفر از پول خود حذف كرده بود، در سال ۱۹۶۷ سه صفر ديگر را نيز حذف كرد. در دهه ۸۰ ميلادي كه به دليل بدهي بالا، تورم شديد اين كشور را زمين‌گير كرد، برزيل در سال‌هاي ۱۹۸۶ و ۱۹۸۹، مجموعاً ۶ صفر ديگر را از چهره پول خود حذف كرد و چون اين كار افاقه نكرد در سال ۱۹۹۳ نيز اقدام به حذف سه صفر ديگر كرد.

حتي رژيم صهيونيستي نيز دو بار اقدام به حذف صفر از پول خود كرده است. روسيه هم بعد از سال‌هاي فروپاشي شوروي تورم شديدي را تجربه كرد و در سال ۱۹۹۸، ۳ صفر از پول خود حذف كرد. حذف صفر از پول كشورها در قرن بيست‌ويكم سياست حذف صفرهاي پول در برخي همسايگان ايران نيز به‌كار گرفته شده است كه همگي در قرن بيست‌ويكم بوده است.تركيه در سال ۲۰۰۵، ۶ صفر از پول ملي خود حذف كرد. آذربايجان در سال ۲۰۰۶، در پي يك موج تورمي شديد، واحد پولي خود را به «منات جديد» تغيير داد كه هر «منات جديد» معادل ۵۰۰۰ «منات قديم» بود. تركمنستان نيز در سال ۲۰۰۹ عيناً همين كار را كرد.

شكست‌خورده‌ترين سياست حذف صفر از پول در قرن جاري متعلق به زيمبابوه است. اين كشور در سال ۲۰۰۶، سه صفر از پول خود حذف كرد؛ در سال ۲۰۰۸ با تورم شديد مجبور به حذف ۱۰ صفر ديگر شد و در سال ۲۰۰۹ نيز ۱۲ صفر ديگر از پول خود حذف كرد.

ونزوئلا كه در حال حاضر با تورمي كمرشكن روبرو است، در سال ۲۰۱۸، ۵ صفر از پول ملي خود حذف كرد و اين آخرين تجربه در حذف صفر در كل دنيا است.

در كل، در كشورهايي كه تورم شديد داشته‌اند، حذف صفر به مهار تورم منجر نشده و تنها زماني اين سياست، مفيد بوده كه با ساير سياست‌هاي كارآمدِ پولي و اقتصادي تلفيق شده است. در واقع، تا زماني كه كشورهاي داراي تورم نتوانسته‌اند نقدينگي را با انتقال به حوزه توليد، در خدمت توسعه اقتصادي به كار بگيرند، سياست حذف صفر از پول ملي، كارساز نبوده و تورم به شكل شديدتري بازگشته است. سياست حذف صفر تنها در مواردي موفق بوده كه با سياست‌هاي توسعه‌اي مناسب و كنترل نقدينگي، توأم شده است. بايد ديد در ايران، چه نتيجه‌اي از حذف ۴ صفر از پول ملي و تبديل تومان به پول رسمي كشور، رقم مي‌خورد.

منبع: روزنامه مردم سالاري