نكات مهم در خصوص اختلال شخصيت وسواس جبري

منابع:

فول فكر

ويكي پديا

هنر زندگي

باشگاه خبرنگاران جوان

عصر ايران

دانشنامه رشد

ايسنا

1

اختلال شخصيت وسواسي يكي از انواع اختلالات شخصيتي است كه فرد مبتلا به شدت ايده آل گرا بوده، نظم گرا (در مسايل و موضوعات خاص و تميزي و نظافت) بوده و سعي در تحميل باورها و رفتارها خود به ديگران مي نمايد.

2

فرد مبتلا، معمولا به اين اختلال خود آگاه نيست و رفتار و افكار خود را تنها رفتار و افكار درست و نيازمند اجرا مي شناسد.

3

اختلال شخصيت وسواس اختلالي ژنتيك بوده و در كنار والدين مبتلا به اضطراب و يا ديگر اختلالات رواني به شدت عود مي كند.

4

افراد مبتلا به اين اختلال شخصيت، از كودكي احساس نياز به ايده آل بودن و يا بصورت ايده آلي خوب و فرمانبردار بودن خود را در مقابل ديگران و خصوصا والدين خود دارند.

5

علايم باليني

***

اضطراب و نگراني دايم كه بصورت:

ترسيدن، لرزيدن، بهم ريختن، جيغ زدن و گريه كردن، غش كردن، و عصباني شدن و پرخاش كردن بُروز مي نمايد –

__________

بد خوابي و يا بي خوابي ناشي از كابوس و بختك

__________

– ضعف عمومي بنيه

__________

– سرگيجه و مشكلات تعادلي – لرزش دست و پا –

__________

مشكلات گوارشي مكرر خصوصا مشكلات روده: پوليپ و كوليت روده

__________

– خالي شدن زانو و زمين خوردن و يا كم آوردن توان عمومي __________

– كلافگي مكرر و شايع خصوصا بعد از تمرينات فيزيكي و يا سكس

__________

– زود جوشي و حساس بودن شديد به محرك هاي محيطي __________

– هيجاني و ويري بودن

__________

– Phobia _ فوبيا (ترس و اضطراب ناشي) از: تنهايي، بيمار شدن، رها شدن، تصادف كردن، تجاوز شدن به خود و يا اطرافيان، مردن و آسيب ديدن – بي قراري كنترل شده (دروني) __________

– عدم تمركز در رفتار شخصي و نوع برخورد با ديگران __________

– حرف ناپذيري محض و يا حرف پذيري بسيار اندك __________

– خشك و كند بودن در ارتباط و امور و مسايل ناشي از ارتباط (كار، مسافرت، روابط بين فردي، رانندگي)

__________

– جمع كردن و انبار كردن خوراكي، مطالب آموزشي و جزوه، دوره ها، دارو، لوازم آرايشي و يا هر چيزي كه نياز مكرر و دايم به آن نباشد __________

– منفي گرايي و فاجعه پنداري دائم

__________

– احساس خستگي مكرر و بي جا

6

علايم رفتاري

****

ايده آل گرايي در حد ناتواني در اتمام كارها

__________

– چهارچوبي بودن در تمامي كار ها و امور و ارتباطات به نحوي كه خشكي و كند بودن رفتار فرد مبتلا در نظر ديگران مشهود است __________

–

ريز بيني، سرچ و فضولي مداوم در زندگي افراد مورد نظر __________

– خساست انتخابي

__________

– وقت شناسي غير عملي و غير متعارف بطوري كه باعث رنج و عذاب و دلخوري خود فرد بيماري و درگيري وي با ديگران مي گردد __________

– توجه خاص و ريز بيني به جزييات حاشيه اي

__________

– اعتياد به كار و كارهاي تكراري – ناتواني در شراكت در كارها و تفويض قسمتي از امور به ديگران

__________

– قاعده گرايي خشك و قالبا بي پايه و اساس به حدي كه براي ديگران و حتي خود فرد بيمار آزار دهنده مي شود

__________

– نياز شديد به روال ها

__________ – اعتقاد به خود درست بودن و خود درست فهميدن و داشتن بينشي كاملا صحيح

_________

– اعتقادي بودن شديد به مناسك و مراسم و سنت ها و باورها با وجود رسيدن به خلاف اين باور ها و اعتقادها – خرافي بودن شديد اما توجيه شده

__________

– ناتواني در حل تعارضات بين فردي و پرخاشگري و قهر به جاي مديريت بحران

__________

– ناتواني در مديريت رابطه با بي توجهي، توجه بيجا، باج دادن، فداكاري و سوء استفاده كردن

__________

– تمارض و ديگران رفتارهاي نمايشي براي آشتي كردن و يا جلب محبت نظر ديگران

__________

– وابستگي شديد به افراد خاص

__________

– باج دهي مداوم و مكرر به افراد خاص

__________

– نگراني دايم به از دست دادن روابط عاطفي و انجام رفتارهاي پيشگيرانه غالبا اشتباه

__________

– پنهان كاري و دروغگويي توجيه شده – مچ گيري و كنكاش در رفتار و ارتباطات افراد مورد نظر خود

__________

– سخت كوشي غيرمتعارف در انجام امور

7

هسته مركزي اختلال وسواسي عبارت است از كمال طلبي و انعطاف ناپذيري به صورت الگويي نافذ و فراگير. افراد مبتلا به اختلال شخصيت وسواسي اجباري نياز شديدي به اِعمال استانداردهاي خود در محيط خارج خود مي كنند.

8

ختلال شخصيت وسواسي جبري از انواع اختلال شخصيت است كه مشخصه هاي اصلي آن؛ محدود بودن هيجانات، منظم و مرتب بودن، مداومت و پافشاري، سرسختي و يك دندگي است. به شدت به قوانين حساس هستند و به طور افراطي به انجام قوانين مي پردازند. اين افراد معمولا افرادي متعصب، انعطاف ناپذير مي باشند. كمال گرايي آن ها به گونه اي است كه به خاطر وسواس ها و حساسيت هاي بيش از حد، نمي توانند كار خود را به طور كامل به اتمام برسانند.

9

هر چيزي كه روال زندگي عادي اين افراد را بخواهد بر هم بزند، ممكن است سبب بروز اضطراب شديد و يك سلسله اعمال آييني (رفتارهاي وسواسي) كه آنها بر زندگي خود و ديگران تحميل مي كنند؛ منجر شود.

10

اين افراد هيچ‌گاه به ديگران اعتماد ندارند و آن‌ها را از دقّت كافي برخوردار نمي‌دانند. زندگي آنان توسّط مقرّرات، برنامه‌ها و روال‌هاي انعطاف‌ناپذير كنترل مي‌شود. توجّه بيش از حدّ آن‌ها به كار، مانع از خودانگيختگي، آرميدگي و برقراري روابط عميق مي‌شود. آنان در زمينهٔ مسائل مالي، هيجان‌ها و عواطف، افرادي تنگ‌نظر بوده و همواره اظهار مي‌دارند كه هميشه بايد «حرف، حرف ما باشد». 11

براي اين بيماران كنترل رفتار و محيط خود بسيار مهم است و بنابراين هر چيزي كه برنامه‌ريزي معمول آنها را تهديد يا به خطر اندازد اظطراب شديد را در آنان بوجود مي‌آورد، در نتيجه براي رفع اين اضطراب آداب، رفتارها و برنامه‌هاي وسواسي بيشتر به زندگي خود و ديگران وابسته به او (مثل همسر و فرزندان) تحميل مي‌كنند. 12

شوخي براي اين بيماران معني ندارد و غالبا رفتار و خلقشان بسيار جدي و رسمي است، بدين ترتيب وقتي وارد زندگي خانوادگي آنها مي‌شويد احساس مي‌كند در يك پادگان نظامي هستيد كه كوچكترين خطا شديدترين برخورد را در پي دارد.

13

مشكلات احتمالي اختلال شخصيت وسواسي-جبري

**** -

اضطراب

__________

- افسردگي

__________

- دشواري پيشرفت در موقعيت حرفه‌اي

__________

- دشواري در روابط

14 روش‌هاي مختلف رفتار درماني شامل:

*****

- حساسيت زدايي تدريجي

__________ - غرقه سازي __________

- شرطي سازي آزارنده (انزجار درماني)

__________

- غرقه سازي تجسمي‌

__________

- بازداشتن فكر

15 علائم اختلال كدام‌ است؟

***

ويژگي اصلي افراد مبتلا به اختلال شخصيت وسواسي، اشتغال ذهني عميق با موضوعاتي مانند نظم و ترتيب، كمال‌گرايي و ايراد‌گيري و كنترل شديد همه مسائل و داشتن چارچوب‌هاي انعطاف‌ناپذير است. از علائم مهم اين اختلال مي‌توان به اين موارد اشاره كرد:

***

۱- اشتغال ذهني زياد با جزئيات، فهرست‌ها، آداب، سازماندهي و زمان‌بندي برنامه‌ها به حدي كه فرد نمي‌تواند به اصل موضوع بپردازد و انجام آن را عملي كند

۲- كمال‌گرايي بيش از حد، كه باعث مي‌شود بسياري از كار‌ها ناتمام بماند

۳- تعهد بيش از حد به محل كار براي انجام وظايف و ساعت كاري زياد (بدون نياز اقتصادي به اضافه كاري) و خودداري از اختصاص دادن بخشي از وقت خود به تفريح يا ارتباط با دوستان

۴- وجدان بسيار سختگير و غيرقابل‌انعطاف

۵- ناتواني در دور ريختن اشياي غيرمفيد، با اين فكر كه بالاخره يك روز ممكن است لازم شود

۶- ناتواني در همكاري و مشاركت با ديگران در انجام كار‌ها، مگر اين‌كه آن افراد كاملاً طبق نظر و قواعد او عمل كنند

۷- خشك‌دست و خسيس بودن

۸- انعطاف‌ناپذيري و سرسخت بودن

۹- مشكل در تصميم‌گيري در مواردي كه از قبل قاعده مشخصي وجود ندارد

۱۰- خشم و ناكامي در زماني كه احساس مي‌كند كنترلي روي شرايط ندارد

۱۱- كم‌ارتباطي با ديگران

17

دليل بروز چنين اختلالي چيست؟

***

مانند بسياري از مشكلات سلامت روان اين اختلال نيز چندعاملي است. يعني هم ژنتيك و هم محيط و هم يادگيري از ديگران در ايجاد علائم نقش دارند. همچنين فرهنگ رايج در جامعه ممكن است در اين حالت نقش داشته باشد. به‌عنوان مثال فردي كه در كشور ژاپن زندگي مي‌كند ممكن است آداب و رفتارهايي داشته باشد كه در آن كشور كاملاً طبيعي محسوب شود ولي‌‌ همان آداب براي فردي كه در ايران زندگي مي‌كند، مطرح‌كننده اختلال شخصيت وسواسي باشد. شيوع اين اختلال در دنيا حدود يك درصد است و مردان دو برابر زنان به اين اختلال دچار مي‌شوند.

18

چطور مي‌توان پيشگيري كرد؟

***

محيطي كه فرد در آن پرورش مي‌يابد مي‌تواند نقش مهمي در ايجاد اين اختلال داشته باشد. بنابراين شيوه فرزندپروري والدين در اين زمينه بسيار مهم خواهد بود. از آداب اوليه‌اي كه كودك بايد بياموزد، مانند آموزش توالت رفتن، تا ساير موارد مانند انجام تكاليف، اگر با سختگيري و ايراد‌گيري بيش از حد و غيرمعمول باشد ممكن است باعث شكل‌گيري چارچوب‌هاي سخت و انعطاف‌ناپذير در ذهن كودك شود. همچنين اگر در محيط مدرسه شيوه آموزش و پرورش با سختگيري و قواعد عجيب و غيرمعمول همراه باشد، مي‌تواند آثار مهمي در ايجاد اين حالت‌ها بگذارد.

19

به گزارش هافينگتن‌پست، اختلال شخصيت وسواسي - جبري از هشت راه قابل تشخيص است:

1- درگيري مداوم با جزييات، قوانين، برنامه‌ها تا حدي كه لذت از فعاليت‌هاي روزانه را از بين مي‌برد. افرادي كه دچار اين مشكل هستند استراحت كمي دارند و صرف زمان بسيار روي انجام كارها و اصرار بر آن موجب عصبانيت، اضطراب و ناراحتي در اين افراد مي‌شود. اما در عين حال قادر به توقف اين رفتارها نيستند.

2- كمال‌گرايي‌هايي كه از به پايان رساندن كارها جلوگيري مي‌كند. در اين حالت فرد به دليل حس كمال‌گرايي به هيچ فردي اجازه كمك در كارهاي روزانه‌اش را نمي‌دهد.

3- دوستان و اقوام در مرحله دوم و سوم زندگي و توجه اين افراد قرار مي‌گيرند. اين افراد به حدي درگير كارهايشان مي‌شوند كه اهميت خانواده و دوستان براي آنها كمرنگ مي‌شود و براي ملاقات با دوستان و خانواده وقت كمتري را اختصاص مي‌دهند تا جايي كه اين رفتارها به انزواي آنها منجر مي‌شود. به همين علت است كه افراد دچار اختلال شخصيت وسواسي - جبري عموما دوستان كمي دارند و اغلب از سوي خانواده ناديده گرفته مي‌شوند.

4- اين افراد عموما شخصيت‌هاي سرسختي دارند. مبتلايان به حتي در صورتي كه كاري برايشان بسيار زجرآور باشد، آن را انجام مي‌دهند.

5- احساس با ارزش بودن رفتارها در اين افراد شديد است. اين افراد وقتي كاري را انجام مي‌دهند از ديگران نيز انتظار همان كار را دارند. و با وجودي كه ديگران به آن كارها اعتقاد ندارند اما اين بيماران فكر مي‌كنند آنها بهترين كارها را انجام مي‌دهند.

6- شباهت زيادي با احتكاركنندگان دارند. اين افراد علاقه كمي به دور انداختن اشياي اضافي دارند.

7- اجازه كمك به ديگران را نمي‌دهند. اين افراد به دليل بالا بودن انتظاراتشان به هيچ‌كس اجازه همياري نمي‌دهند، چراكه رفتار ديگران مطابق با استانداردهاي سختگيرانه و غيرواقعي آنها نيستند.

8- شخصيت‌هاي جبري هزينه نمي‌كنند. اين افراد پولي را كه در اختيار دارند به درستي استفاده نمي‌كنند و تمايل زيادي به ذخيره كردن همه چيز از جمله پول دارند. اختلال شخصيت وسواسي - جبري اختلالي است كه مبتلايان به آن عموما قادر به توقف وسواس و اجبارهاي فكري خود نيستند بنابراين بدون كمك از داروهاي شيميايي و يا رفتاردرماني اين بيماري قابل درمان نيست

____________

گردآوري:ابوالقاسم كريمي(فرزندزمين)

10 آذر 1398